Turew

Miejscowość ta wymieniana jest w źródłach od końca XIV w., kiedy to należała do Tomisława Leszczyca, wdowa po nim wyszła powtórnie za mąż za Mikołaja Bryla z Rogaczewa zwanego Brylem Rogaczewskim. Potem Turew należała do Mikołaja Słupskiego i Jana Turewskiego. W 1608 roku Turew i Wronowo zostały sprzedane opiekunom Jana Rąbińskiego. Przez kolejne dziesięciolecia Turew zmieniała swoich właścicieli, aż do roku 1730 kiedy to ziemie te kupił podczaszy poznański, sędzia ziemski poznański, Ludwik Chłapowski. Po nim dobra odziedziczył jego syn Stanisław, po jego śmierci w 1780 r. Turew objął jego syn Józef, starosta kościański. Od 1821 roku właścicielem Turwi został Dezydery Chłapowski. Turew należała do Chłapowskich aż do 1928 roku, kiedy to nowym właścicielem został Krzysztof Morawski. 
Pałac wraz z przyległym parkiem położony jest wzdłuż drogi z Rąbinia do Czempinia, a park rozciąga się dodatkowo wzdłuż drogi z Kopaszewa do Czempinia. Zespół rezydencjonalny składa się z pałacu z kaplicą, oficyny i parku, na terenie którego znajduje się również dom odźwiernego . Do pałacu wjeżdża się poprzez ozdobną bramę w formie słupów zwieńczonych czterospadowymi daszkami. Pałac w Turwi zaczął znosić  w latach czterdziestych XVIII wieku Ludwik Chłapowski. W latach 1760 – 1770 jego syn Stanisław wykończył i przebudował górną część rezydencji, zmieniając też formę dachu. Po 1780 roku miała miejsce kolejna przebudowa, podczas której dodano do frontu pałacu loggię. Kolejnej przebudowy pałacu dokonał Dezydery Chłapowski w latach 1820 – 1830. Dostawiono wtedy wieżyczkę, wykonano ostrołukowe maswerkowe ramy okien, a ściany loggi ozdobiono pilastrami. Wnętrza pałacu przystosowane zostały na pokoje dla weteranów wojen napoleońskich. Znajdujący się na ryzalicie frontowym herb Chłapowskich zamieniono na zegar mający symbolizować nowy porządek. W latach 1846-47 dobudowano do pałacu neogotycką kaplicę. Kolejnej przebudowy pałacu dokonał Zygmunt Chłapowski w latach 1908-1909. Prace prowadził architekt Stanisław Borecki z Poznania. Wprowadzono wówczas nową klatkę schodową, przebudowano elewacje i loggię, założono centralne ogrzewanie i urządzono łazienki. Pałac jest w całości murowany z cegły, niepodpiwniczony, dwukondygnacyjny z mieszkalnym poddaszem , o bryle głównej nakrytej dachem czterospadowym mansardowym. Budynek na rzucie prostokąta z ryzalitami pośrodku elewacji frontowej i ogrodowej oraz ryzalitami skrajnymi od strony fasady.  Od wschodniej strony pałacu dostawiona kaplica.  Elewacje pałacu są tynkowane, podzielone gzymsem kordonowym nad parterem, wieńczącym nad piętrem. Wewnątrz na parterze pałacu trzytraktowy układ pomieszczeń. Mieściły się tutaj pokoje służby, kuchnia, spiżarnia oraz szwalnia. Reprezentacyjne wnętrza pałacu umieszczone zostały zgodnie z barokową zasadą na pierwszym piętrze, tworząc tzw. „piano nobile”. Od strony ogrodu znajduje się duży prostokątny salon, tzw. „sala błękitna”, po jego zachodniej stronie znajduje się biblioteka, a po wschodniej gabinet. W salonie zachowała się bogata sztukateria, stiuki wykonane na ścianach prawdopodobnie zaprojektowane zostały przez Ignacego Graffa, w formie festonów z bukietami kwiatów, z kokard zwisają wstęgi z emblematami muzycznymi. Zachowana jest również neogotycka sztukateria w bibliotece oraz późnogotycka w gabinecie.  W partii niskiego drugiego piętra znajdowały się gościnne pokoje. Na chwile obecną w pałacu mieści się Stacja Badawcza Instytutu Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu. 

Kaplica została wzniesiona w latach 1845-1846 według pomysłu córki generała Dezyderego Chłapowskiego, Zofii. Jest to neogotycka budowla inspirowana angielskim romantyzmem. Charakteryzują ją smukłe proporcje, ładnie wykrojone okna, szczególnie te od strony prezbiterium. Murowana jest z cegły, nieotynkowana, okryta dwuspadowym dachem, krytym dachówką. Wewnątrz zachowało się oryginalne wyposażenie z połowy XIX wieku. W neogotyckim ołtarzu umieszczony został obraz, pędzla Leopolda Nawrockiego, przedstawiający NMP Niepokalanie Poczętą . Jest to przybliżona kopia rzymskiego wizerunku Matki Boskiej z Kaplicy Cudu w kościele św. Andrzeja delle Fratte. W tym kościele D. Chłapowski wraz  z rodziną byli świadkami cudu nawrócenia Alfonsa Marii Ratisbonne, wojującego ateisty. Z tego samego okresu pochodzą stacje drogi krzyżowej.  

Park ma powierzchnię ok. 22 ha, założony w XVIII w., pierwotnie o regularnym układzie, powiększony i przekształcony na park angielski został w latach 1870-1880 przez ogrodnika Augustyna Denizota. Północno-wschodnią część parku zajmują dawne ogrody.  Niegdyś park kończył się od strony południowej na kanale. W drugiej połowie XIX wieku włączono do niego teren za ciekiem o charakterze puszczańskim. Część ta tzw. „rezerwatowa” wyłączona jest z prac pielęgnacyjnych i rzadko odwiedzana przez ludzi. Część północna charakteryzuje się starym i zróżnicowanym drzewostanem (ok. 40 gatunków). Z dawnego regularnego parku zachowały się pozostałości trawiastych parterów, w części ogrodowej można oglądać wiosną rosnące śnieżyce.  Przed pałacem utworzone są klomby. Na wschód od pałacu znajduje się rozległa łąka z widokiem na staw. Park bogaty jest w stare dziuplaste drzewa. Główny drzewostan stanowi dąb szypułkowy, grab pospolity, jesion wyniosły, lipa drobno i szerokolistna, klon, olsza czarna.  Na zachód od pałacu występuje starodrzew z pięknymi okazami dębu szypułkowego „dąb Dezydery”, buku pospolitego, wiązu szypułkowego, platanu klonolistnego, sosny wejmutki i lipy drobnolistnej. Przechodzący przez park kanał połączony jest z Rowem Racockim oraz Kanałem Obrzańskim. Wykorzystując ten ciek utworzono trzy różnej wielkości stawy, dwa większe we wschodniej części parku, trzeci mniejszy w części zachodniej. Łączna powierzchnia stawów wynosi ok. 1,8 ha. Park to również bogactwo gatunków zwierzęcych, stwierdzono w nim występowanie prawie 50 gatunków ptaków, które można podzielić na pięć grup. Na gatunki wnętrza lasu składają się: bogatka, kapturka, pierwiosnek, rudzik, modraszka, pełzacz ogrodowy, śpiewak, kowalik, dzięcioł duży, wilga, muchołówka żałobna, mysikrólik, świstunka leśna, raniuszek, sójka, sikora uboga, dzięcioł czarny, strzyżyk, dzięciołek, piecuszek, grubodziób, puszczyk. Gatunki peryferyjnej części lasu to: szpak, zięba, zaganiacz, grzywacz, słowik rdzawy, kos, gajówka, kwiczoł, turkawka. Gatunki terenów otwartych: łozówka. Gatunki wodne i siedlisk podmokłych: krzyżówka, kokoszka zwyczajna, łyska, perkozek. Gatunki osiedli ludzkich: wróbel, sierpówka, kawka, dymówka, sroka, kulczyk. Gatunki skraju lasu: mazurek, muchołówka szara, trznadel, dzwoniec, piegża, szczygieł, cierniówka, świergotek drzewny. Gatunek zadrzewień śródpolnych to: ortolan.


Galeria zdjęć okolic Turwi autorstwa Pana Krzysztofa Kujawy.

Poniżej galeria zdjęć Pałacu w Turwi, kaplicy, parku ze zbiorów: Magdaleny Lajszner, Krzysztofa Kujawy, Damiana Łakomego, Bartosz Jankowskiego i Bartosza Denisewicza.